Wloczykij-Vagabond

Miejsca znane i nieznane

Koleje na Majorce

Odkrycie pociągów na Majorce było dla mnie niemałym zaskoczeniem. Tym bardziej, że wyspa nie jest szczególnie rozległa: ma zaledwie 3,6 tys. km kw. Perspektywa zmienia się, kiedy spojrzymy na populację liczącą 860 tys. osób. Kolej działała na największej z Balearów już od 1875 r. Po niemal całkowitym upadku w latach ’70 XX w. udało się wskrzesić drogi żelazne i teraz stanowią ważny element transportu z perspektywą na znaczną rozbudowę, jako najbardziej pojemnego i ekologicznego środka przemieszczania się nie tylko mieszkańców, ale także licznie odwiedzających Majorkę turystów.

mallorca railways

Odcinek sponsoruje liczba 150

No dobrze, nie 150, a około 150. Dlaczego? Bo blisko 150 lat temu uruchomiono pierwszą, 29-kilometrową linię z Palmy do Inca. Stało się to dokładnie w 1875 r. Tak zaczął się majorkański boom kolejowy. Do końca XIX w. sieć torów liczyła już 155 km. W latach 1905-1921 r. uruchomiono połączenia między stolicą wyspy a Campos oraz Manacor i Artà.

pociąg na stacji manacor
Pociąg na stacji Manacor

Co ciekawe, renesans dróg żelaznych zakończył się w latach ’60 XX w. Ruch powoli zaczynął zamierać, ostatecznie prowadząc co zamknięcia ostatniej trasy z Palmy do Inca w 1981 r. W kolejnym dziesięcioleciu podjęto decyzję o rewitalizacji kolei na największej wyspie Balearów. Trwało to jednak dość długo. W pierwszej kolejności rewitalizacji poddano linię do Inca, potem – w 2001 pociągi pojechały do Sa Pobla, a w kolejny roku – do Sineu, a następnie do Manacor.

Dzisiaj składy wożą regularnie pasażerów na trzech liniach: T1 z Palmy do Inca, T2 z Palmy do Sa Pobla i T3 z Palmy do Manacor. Przy czym wszystkie trzy linie mają wspólny odcinek do Inca. W efekcie rozkład skonstruowany jest tak, żeby co 20 min. jechał pociąg na wspólnym fragmencie, a co godzinę – na odgałęzieniach.

sieć sfm
Publiczna sieć transportu szynowego na Majorce

Szlak jest dwutorowy do miejscowości Enllaç, gdzie następuje rozgałęzienie. W latach 2017-2018 całą sieć zelektryfikowano. Już wcześniej planowano przedłużyć fragment z Manacor do Artà i z Sa Pobla do Alcúdia. Ostatecznie pomysłu tego zaniechano: np. w śladzie trasy do Artà pobudowano ścieżki rowerowe, rozebrano stacje (poza ostatnim z wymienionych ośrodków, gdzie budynek przeszedł w ręce prywatne). Ciągle snute są jednak ambitne plany, które mają na celu doprowadzenie torów do Alcúdii, Artà (istniały w latach 1921-1977) i dalej do Cala Ratjada, do Felanitx przez Porreres (w użytkowaniu od 1897 do 1967) oraz do Llucmajor (jako część linii do Santanyí przez Campos działała między 1916 a 1964 r.). Do ostatniego z wymienionych pociągi miałby jeździć przez port lotniczy.

wnętrze pociągu sfm majorka

Metro

Głównym punktem scalającym prawie cały transport szynowy na Majorce jest stacja na Placu Hiszpańskim w Palmie (Estació Intermodal). Perony 5-10 obsługują pociągi „dalekobieżne”: T1, T2 i T3. Z kolei perony 1-4 zarezerwowane są dla metra.

metro w palma de mallorca
Estació Intermodal w Palma de Mallorca

Jego sieć składa się z dwóch linii. Pierwsza – M1 budowana była w latach 2005-2007 i ma obecnie 7 km i 9 stacji. Wiedzie do Uniwersytetu Balearów. Drugą linię M2 otwarto w 2013 r. Kończy się ona w Marratxi i przebiega w śladzie linii kolejowej do Inca. Ma 8,5 km i 10 stacji.

Tren de Sóller

Oh, to musiał być piękny czas. Kwitła belle époque i nagle w Europie furorę zaczęły robić majorkańskie cytrusy. Te uprawiano w dolinach między wzgórzami Sierra Tramuntana. I to z ich sprzedaży sfinansowano potężną inwestycję jaką było połączenie szynowe Palmy z Sóller. Ważną postacią w całym przedsięwzięciu był Jerónimo Estados – samorządowiec i biznesmen, który już w 1893 r. zlecił wykonanie studium budowy linii. Koszty okazały się jednak zbyt wysokie i projektu zaniechano.

koleje na majorce
Wnętrze pociągu do Sóller

Trzeba było poczekać blisko 15 lat aby temat powrócił. Tym razem śmiałkiem okazał się Luis Bovio, który najpierw zakupił małą lokomotywę używaną potem przy budowie linii o prześwicie torów 914 mm. Pracę rozpoczęto 3 czerwca 1907 r. jednocześnie z dwóch stron – od Palmy i od Sóller. Po roku pierwsza brygada od stolicy wyspy dotarła do większej stacji Bunyola. Tak zaczął się najtrudniejszy element realizacji – drążnie długiego na 2856 m tunelu.

tunel między bonyola a Pujol d'en Banya
Tunele przy Pujol d’en Banya

Po czterech latach od rozpoczęcia budowy na trasie odbył się pierwszy przejazd techniczny. Jeszcze w tym samym – 1911 roku – wykonano nieoficjalną inaugurację dla oficjeli. Pierwszy oficjalny przejazd „dla wszystkich” odbył się z kolei dopiero 16 kwietnia 1912. Składy ciągnęły najpierw trzy lokomotywy nazwane od głównych stacji: Sóller, Palma i Bunyola. Prowadziły one wagony wyprodukowane przez firmę Carde&Escoriaza. Część z nich służy do dzisiaj. Ważnym kolejnym etapem była elektryfikacja, którą wykonano w 1929 r.

stacja soller
Stacja Sóller

Od zarania linia służyła transportowi ludzi, ale także i towarów. Dopiero pod koniec XX w. uczyniono z niej jedną z najbardziej rozpoznawalnych atrakcji turystycznych Majorki (tylko w ostatnim roku przed pandemią skorzystało z niej 1 mln turystów!).

tren de sóller
Tren de Sóller na ulicy Palmy

Przejazd koleją Palma-Sóller trwa ponad godzinę. Podróż zaczyna się w samym centrum stolicy wyspy na niewielkim dworcu usytuowanym z boku Estació Intermodal. Ciągle czuć tutaj duch przeszłości i wspomnienie secesji. Po ruszeniu ze stacji kolejka sunie przez przedmieścia, by w Son Sardinas odbić od głównych szlaków kolejowych i skierować się ku rozległemu przedgórzu Sierra Tramuntana.

Do minięciu stacji w Bonyoli (tutaj jest rozkładowy postój) pociąg zaczyna wspinaczkę coraz wyżej. Pokonuje kilka tuneli i skomplikowanych serpentyn. W najwyższym punkcie osiąga 200 m npm. Jednym z bardziej niezwykłym momentów jest punkt widokowy Pujol d’en Banya. Tutaj skład zatrzymuje się na peronie i można podziwiać widoki na zatokę, miasto i port Sóller. Widok jest absolutnie magiczny. Pasażerów na pokład wzywa gwizdek. Warto pamiętać, że zatrzymanie następuje tutaj jedynie podczas podróży z Palmy.

Pujol d'en Banya
Punkt widokowy Pujol d’en Banya

Przed samym punktem docelowym linia pokonuje jeszcze długą serpentynę (widok wijącego się pociągu jest wprost niesamowity), następnie przejeżdża przez wiadukt zwany Els cinc ponts (tł. Pięć przęseł) i z łoskotem wtacza się na stację w Sóller. Tutaj, na zacienionych przestrzeniach, można obserwować wagony na torach odstawczych oraz manewry lokomotyw.

estació sóller
Stacja Sóller

Tramwaj do Port de Sóller

Po wybudowaniu linii kolejowej do Sóller szybko okazało się, że istnieje potrzeba dotarcia do portu obsługującego miasteczko. Pierwszy skład (od razu elektryczny) ruszył 4 października 1913 r. Linię o długości ok. 5 km, zaprojektował D. Pedro Garau. Jednym z ciekawszych obiektów inżynieryjnych w jej śladzie jest most na strumieniu Torrent Major.

tramwaj sóller
Tramwaj w Sóller

Początkowo tramwaj miał własną mini-elektrownię zasilaną 65-konnym silnikiem benzynowym, którą usytuowano w Sóller nieopodal stacji kolejowej. W założeniu miał być wykorzystywany przede wszystkim do transportu towarów. A tych okazało się dużo: były to oczywiście legendarne cytrusy, ale przewożono także ryby, węgiel, proch strzelniczy do torped produkowanych w wytwórci „El Gas” oraz wszelkiego rodzaju prefabrykaty do fabryki okrętów podwodnych. Dopiero w drugim rzędzie miał służyć pasażerom. Tak było aż do lat ’50 XX w.

tramwaj port de Sóller
Tramwaj w Port de Sóller

Jako tabor służy dzisiaj kilka historycznych wagonów elektrycznych z 1913 r. (o nr 1-3) i doczepnych o nr 5 i 6, które wyprodukowały zakłady w Saragossie. Jest też kilka tramwajów z Lizbony, które dostosowano do rozstawu szyn 914 mm. Podróż między Sóller i Port de Sóller jest w nich niespieszna, ale bardzo przyjemna. Na trasie jest kilka mijanek, gdzie składy przyjeżdżające z dwóch różnych krańców spotykają się.

koleje na majorce

Wskazówki praktyczne

  • Główna stacja i cały węzeł kolejowy znajduje się w Palmie na Placu Hiszpańskim (Plaça d’Espanya), opodal jest także stacja pociągu do Sóller;
  • Bilety kupuje się w automatach na stacjach; w autobusach obowiązuje taryfa przystankowa, w pociągach kupuje się bilety relacyjne;
  • Operatorem sieci kolejowej, metra i autobusów jest TIB;
  • Tren de Sóller obsługuje przewoźnik prywatny. Pociąg jeździ tylko sezonowo (od wiosny do jesieni), ceny nie są niskie, płaci się za określone relacje i określone pakiety (np. przejazd pociągiem + tramwajem, sam pociąg lub sam tramwaj). Szczegóły rozkładu są tutaj;
  • Tren de Sóller lepiej rezerwować z wyprzedzeniem przez interent (zwłaszcza w sezonie bilety kończą się już na dwa-trzy dni przed odjazdem). Opłacone przez stronę bilety odbiera się na stacji w Palmie. Cena pakietu (przejazd z Palmy do Sóller w obie strony + tramwaj) wynosi 32 euro. Link do rezerwacji jest tutaj – na stronie podana jest dostępność miejsc na dany przejazd w danym dniu;
  • Osobno można kupić bilety na tramwaj z Sóller do Port de Sóller – nie obowiązuje rezerwacja. Zakupu można dokonać u konduktora.
koleje na majorce

Przeczytaj także:

Please follow and like us:

Next Post

Previous Post

Leave a Reply

© 2024 Wloczykij-Vagabond

Theme by Anders Norén